'We zeggen het regelmatig tegen elkaar in het bestuur: het zou fantastisch zijn als we onze vereniging aan het einde van dit jaar zouden kunnen opheffen. Niet omdat we er genoeg van hebben, maar omdat we niet meer nodig zijn. De realiteit is anders. In ons dertigjarig bestaan zijn we juist steeds harder nodig.

Er zijn meer voertuigen op de weg en de samenleving verhuftert in allerlei opzichten. Alcohol, drugs, lachgas, door rood rijden, te hoge snelheid, telefoons achter het stuur: het gedrag van mensen is de belangrijkste factor. En dan hebben we het nog niet eens over de fatbikes en elektrische fietsen die zorgen voor nieuwe gevaarlijke situaties. 

Weer bij de wereld horen

Ik was 60 toen ik zelf een ongeluk kreeg. Dertien jaar geleden. Ik zat op mijn wielrenfiets en een automobilist reed op de andere weghelft. Te hard. Hij had zijn auto niet onder controle omdat hij met zijn telefoon bezig was om een liedje op te zoeken. Hij pakte mij frontaal. Ik klapte eerst tegen de motorkap, toen tegen het dak en kwam vervolgens langs het Merwedekanaal terecht. Ik was meteen in coma. Alles in mijn lijf was kapot. Ik heb onder meer een plaat in mijn arm en een metalen frame om mijn bekken. Ik ben jaren bezig geweest om weer een beetje bij de wereld te horen.

Toen ik na mijn ongeluk de vereniging ontdekte en mezelf voor hen in wilde zetten, waarschuwde mijn jongste broertje me. “Meisje, doe dat nou niet. Dan blijf je daarin hangen”, probeerde hij. Gelukkig is dat nooit gebeurd. Ik praat in principe niet meer over mijn eigen situatie. Dat was toen, dat is gebeurd en het zal nooit meer veranderen.

Een heel leven meedragen

Mijn ervaring zet ik liever in om aandacht te vragen voor verkeersveiligheid. Samen met andere bestuursleden benader ik de pers, andere verkeersorganisaties en de politiek. Zo hebben we eind 2015 het Zwartboek aangeboden aan de Tweede Kamer. We volgen dit rapport jaarlijks op met een Appendix. Die rapporten belichten alle ‘zwarte’ gebeurtenissen die plaatsvinden op de Nederlandse wegen: zware ongelukken, of ongevallen die door hetzelfde soort gedrag worden veroorzaakt. We willen dat de politiek aandacht blijft houden voor het verkeer. Dat ze ervoor zorgt dat slachtoffers een rechtvaardige positie krijgen bij de letselschadeafwikkeling. Zodat zij niet hoeven te vechten voor hun rechten. We willen ook dat de politiek in actie komt. Neem bijvoorbeeld de Fatbike. Die zorgt voor zoveel problemen op de weg, dat erkennen artsen ook. Daar moeten we écht iets mee. Natuurlijk gebeurt er wel iets in Den Haag, maar we gaan nu millimeters vooruit. Wij strijden voor centimeters. 

Een verkeersongeluk draag je namelijk heel je leven mee. Dat zie je ook tijdens de herdenkingen die we jaarlijks organiseren. Het zijn de reacties van mensen op de dag zelf, de gesprekken die je voert, de lotgenoten die je ontmoet. Ze hebben veel steun aan elkaar. Maar het is ook intens. Soms hebben mensen zich voor de herdenking opgegeven, maar meldden ze zich twee weken van tevoren af. “Ik slaap er niet van. Alles komt weer opnieuw naar boven”, zeggen ze dan. Het went nooit.

Elkaar begrijpen zonder veel woorden

Een goed voorbeeld is Marijn de Jong. Zij deed vorig jaar haar verhaal tijdens de herdenking. Haar ouders zijn een van de eerste leden van de VVS. Haar zus Floor overleed in november 1997 op 17-jarige leeftijd bij een verkeersongeval. Marijn was toen 15 jaar. Al die jaren heeft ze haar gevoelens op papier gezet. Toen haar zoon 15 werd, realiseerde ze zich pas wat zij zelf op die leeftijd had doorgemaakt. Ze besloot een boek te schrijven: Plotseling Dichtbij. Ik heb haar tijdens dit schrijfproces vaak gesproken en ik heb het voor- en nawoord geschreven. Het eerste exemplaar overhandigde ze tijdens de herdenking aan mij. Dat hele proces, het was zó indrukwekkend. En opnieuw besefte ik hoe groot de impact van een ongeluk kan zijn.

Als slachtoffers begrijp je elkaar zonder veel woorden te gebruiken. Het is elke keer weer bijzonder dat te merken. En om de ervaringen van anderen te horen. Dat maakt mijn werk ook zo intens en gelijktijdig waardevol. Ik kan anderen helpen. Als mensen contact met ons opnemen, belt een van de bestuursleden hen. Ik maak zelf altijd aantekeningen om de rode draad in het verhaal te herkennen. Ik schat in waar de grootste problemen liggen en hoe wij kunnen helpen. “U begrijpt het echt, hè?”, zeggen mensen dan. Dat klopt. Door wat ik heb meegemaakt, kan ik iets betekenen. En wat is mooier dan daar invulling aan te geven en er voor anderen te zijn met een luisterend oor en vaardigheden als ervaringsdeskundige? Dat noem ik rijkdom.

De effectiefste deal die je kunt maken

Onze vereniging zal voorlopig nog blijven bestaan. Hoe graag we het ook anders zouden willen zien. Natuurlijk zijn er volop positieve recente ontwikkelingen: de vijftig focusflitser die het Openbaar Ministerie over het land gaat verdelen. Of de beslissing van verzekeraars om schade te verhalen op automobilisten die een ongeluk veroorzaken terwijl ze hun mobiel in de hand hadden.

Maar uiteindelijk begint een veiliger verkeer bij onszelf. Jij en ik. Dus maak vandaag nog de afspraak met jezelf dat je niet onder invloed achter het stuur kruipt. Of dat je nooit je telefoon pakt als je op de weg bent. Het is de effectiefste deal die je kunt maken. Want je bent dag en nacht persoonlijk getuige van wat je zelf doet.