Het gaat niet goed met het aantal verkeersslachtoffers in Brabant. De recente ontwikkelingen en toekomstige prognoses van het aantal (dodelijke) verkeersslachtoffers zijn zorgwekkend. Het Bestuurlijk Kernteam Verkeersveiligheid organiseerde daarom op 12 april een bestuurlijke partnerbijeenkomst.

“Zien jullie al die dikke stippen?”, vraagt dagvoorzitter Donatello Piras aan de veertig paar ogen voor hem. Afgevaardigden van de politie, Rijkswaterstaat, provincie en gemeenten zitten op de drie rijen stoelen in de Clubzaal van de Verkadefabriek in Den Bosch.  

Piras draait zich om en kijkt naar het scherm achter hem. De provincie Noord-Brabant vult het doek. Donkergrijs gekleurd. Bezaaid met tientallen lichtgroene stippen. Hij schraapt zijn keel. “Ze staan voor de 140 verkeersdoden van het afgelopen jaar. Zij zijn er niet meer.” 

‘Een pijnlijke constatering’, vindt David Sölez het hoge aantal verkeersslachtoffers in Brabant. “Ik was teleurgesteld toen ik de cijfers zag”, vertelt de verkeersveiligheidsambassadeur Noordoost-Brabant en wethouder van Land van Cuijk na de bijeenkomst. “In de maatschappij is meer aandacht nodig voor verkeersveiligheid. We willen allemaal dat de cijfers dalen. Het gaat niet hard genoeg. Daar moeten we wat mee.” 

“Het is zorgwekkend dat Roosendaal hoog op de lijst staat van gemeentes met de meeste verkeersongevallen”, vertelt wethouder Sanneke Vermeulen uit Roosendaal. “Het is de afgelopen jaren wel iets verbeterd. We hebben onder andere de coffeeshops in de stad gesloten. Je ziet alleen dat het gedrag van verkeersdeelnemers nog niet top is. Daar moeten we iets aan doen.”   

Onderzoek naar verkeersslachtoffers 
De gevolgen van verkeersongevallen zijn groot, zo laat VeiligheidNL-onderzoekster Marjolein Versteeg zien. Ze zijn als kiezelstenen die in een meer worden gegooid. De ongelukken veroorzaken golven die zich uitbreiden naar alle hoeken van de maatschappij. Familie, vrienden, werkgevers, hulpverleners en getuigen van het ongeluk voelen de directe impact. Ook de samenleving als geheel ontkomt er niet aan. Met de medische zorg en juridische procedures zijn de economische en sociale kosten hoog. 

VeiligheidNL deed onderzoek naar de verkeersslachtoffers die in 2021 op de spoedeisende hulp in Noord-Brabant belandden. Toen overleden 91 personen bij een verkeersongeval in onze provincie. 15.400 verkeersslachtoffers belandden toen op de spoedeisende hulp. Dat was tijdens de Covid-pandemie. VeiligheidNL ziet in de eerste helft van 2022 een sterke stijging van het aantal verkeersslachtoffers op de spoedeisende hulp. Uit hun onderzoek blijkt dat jongeren tussen 12 en 17 jaar en 75-plussershet grootste risico liepen. 67% van de ruim 15.000 slachtoffers was een fietser, 12% zat in de auto en 10% reed op een scooter. Van alle slachtoffers hadden 9.000 mensen ernstig letsel, zoals een botbreuk (77%), hersenschudding (14%) of schedel- en hersenletsel (4%). De medische kosten liepen op tot 66 miljoen euro. De verzuimkosten lagen op 72 miljoen euro. Die bedragen zijn exclusief maatschappelijke, immateriële kosten.  

‘Vergeet de fietser niet’ 
Erik Wanders, teamchef afdeling infrastructuur bij de politie Oost-Brabant, is verrast door de feiten. “Als verkeerveiligheidsambassadeur ben ik op de hoogte van het aantal verkeersdoden en de kosten. Ik had alleen niet gedacht dat er zoveel letselslachtoffers waren.” De cijfers raken ook gedeputeerde Stijn Smulders. “Zo’n presentatie maakt weer duidelijk waarom we er samen iets aan moeten doen. Ik ben blij dat vandaag zoveel mensen aanwezig zijn.”  

Sidney van den Bergh, wethouder Oss, laat weten zich zorgen te maken om de grootste doelgroep: de fietser. “We willen in onze gemeente dat mensen vaker gaan fietsen en de auto laten staan. Ik schrik ervan als ik hoor dat fietsen tot meer ongevallen leidt. We focussen ons op gemotoriseerde voertuigen als we de verkeersveiligheid willen verbeteren. We moeten de groep eronder niet uit het oog verliezen: de fietser.” 

Het nieuwe BVVP 
Met het nieuwe Brabants Verkeersveiligheidsplan (BVVP) willen de partners het aantal verkeersslachtoffers terugdringen. Daar zijn alle aanwezigen het over eens. Voordat de partners de komende maanden het nieuwe plan voor 2024-2027 opstellen, valt er te leren van het huidige BVVP. Adviesbureau Berenschot kreeg de opdracht om het BVVP 2020-2024 te evalueren en deelt in een presentatie de resultaten. 

Berenschot concludeert onder meer dat er vanuit de partners niet voldoende commitment en capaciteit is voor verkeersveiligheid. Ook is er weinig inzicht in de resultaten die zijn geboekt en heeft het BVVP een beperkte doorwerking in de uitvoering. Daar staat tegenover dat er flinke stappen zijn gezet met de risicogestuurde aanpak en dat de afspraken over de governance goed in de praktijk zijn gebracht.  

Dagvoorzitter Piras is benieuwd hoe de aanwezigen over het nieuwe BVVP denken. Hij legt ze drie stellingen voor. Piras wil weten waar volgens hen de focus op moet komen te liggen, hoe de ideale samenwerking eruitziet en op welke manier de partners de meeste impact hebben. Hoewel de meningen zijn verdeeld, is er één duidelijke wens: de plannen moeten gericht zijn op gedrag en ze moeten concreet zijn.  

Focus op gedrag 
“We maken te veel brave beleidsnota’s”, spreekt Rik Grashoff, wethouder in Tilburg en verkeersveiligheidsambassadeur voor Hart van Brabant. “Beleid op grote lijnen met algemene doelstellingen en algemene uitkomsten. Dat is niet concreet. We moeten meer richting aanbrengen in het BVVP.” 

Wethouder Sölez ziet dat ook zitten. Hij heeft zelfs al ideeën. “Het BVVP moet ieder jaar twee campagnes aanbieden, die bijvoorbeeld een halfjaar of jaar lopen. Iedere gemeente kan vrijwillig aansluiten. Het blijft minder vrijblijvend als we het centraal organiseren. Bovendien krijgen gemeentes meer hulp, hebben ze sparringpartners en kunnen ze samen evalueren.”  

De aanwezigen vinden dat er meer gestuurd moet worden op gedrag. Teamchef Wanders juicht de concrete acties toe. Hij ziet dat de bewustwording toeneemt. Dat gebeurt intern bij de politie, maar ook bij de gemeenten. “De wethouders en bestuurders hebben veel invloed op de lokale politiek. Meer dan ze zelf denken. Het is belangrijk dat ze die invloed uitoefenen. Gemiddeld overlijden er drie mensen per dag bij een verkeersongeval. Jaarlijks kosten die ongevallen de maatschappij 27 miljard euro. Het is te bizar voor woorden dat verkeersveiligheid landelijk nog niet een hoge urgentie heeft. Daarom moeten we met alle partners dit onderwerp blijven bespreken. Alleen dan daalt het aantal slachtoffers.”